«Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου, κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ιξηλείψη, κανένας, γιατί σιέπει την που τ’ άψη ο Θεός μου. Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψη!». Με αυτούς τους στίχους του εθνικού μας ποιητή, του Λευκονοικιάτη Βασίλη Μιχαηλίδη, ξεκινώ σήμερα την ομιλία μου, βαθιά συγκινημένος και με αισθήματα ευγνωμοσύνης. Οι λέξεις αυτές, διαχρονικές και τόσο επίκαιρες, αντηχούν στην ψυχή κάθε Έλληνα και Ελληνίδας, υπενθυμίζοντάς μας την αντοχή και την επιμονή του γένους μας απέναντι στις δοκιμασίες. Τότε που ο Τούρκος διοικητής στην Κύπρο, Κουτσιούκ Μεχμέτ, την 9η Ιουλίου 1821, διέταξε την εκτέλεση του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού και άλλων τριών Επισκόπων δια απαγχονισμού, αφού δεν άλλαξαν την πίστη τους για να σώσουν την ζωή τους.
Κυρία αστυνομικέ ακόλουθε της Πρεσβείας της Κύπρου στην Αθήνα κα. Δήμητρα Παρασκευά, αξιότιμε κύριε Δήμαρχε της Νέας Ιωνίας, εκλεκτοί μας προσκεκλημένοι, αντιδήμαρχοι και αγαπητά μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Νέας Ιωνίας, κυρίες και κύριοι,
Η παρουσία μας εδώ, στις φετινές «Ιωνικές Ημέρες Μνήμης και Παράδοσης», δεν είναι απλώς μια τυπική συμμετοχή. Είναι μια επιβεβαίωση των ισχυρών δεσμών που μας ενώνουν, δεσμών που σφυρηλατήθηκαν στο κοινό καμίνι της προσφυγιάς.
Εσείς, απόγονοι των προσφύγων της Μικράς Ασίας, κουβαλάτε στις ψυχές σας τον πόνο του ξεριζωμού και την ελπίδα της αναγέννησης σε μια νέα πατρίδα, τη Νέα Ιωνία. Εμείς, οι κάτοικοι του Λευκονοίκου, βιώσαμε τον ξεριζωμό μέσα στην ίδια μας την πατρίδα, θύματα του στυγερού πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής του 1974. Είμαστε δύο λαοί, δύο κοινότητες, με διαφορετικές αφετηρίες, αλλά με την ίδια θλίψη και τον ίδιο πόνο του βίαιου ξεριζωμού και της προσφυγιάς.
Η υπογραφή των πρωτοκόλλων αδελφοποίησης των Δήμων μας στις 24 Μαρτίου 2008 στη Νέα Ιωνία και στις 8 Νοεμβρίου 2008 στη Λευκωσία, επί Δημαρχίας του αείμνηστου Μιχάλη Πήλικου και του Γιάννη Χαραλάμπους αντίστοιχα, επισφράγισε αυτή την κοινή πορεία και την αλληλεγγύη. Η αγαστή συνεργασία μας δεν είναι απλώς στα χαρτιά. Αποδεικνύεται έμπρακτα, χρόνο με τον χρόνο, με την ενεργό συμμετοχή μας, φέτος για πρώτη φορά, στις «Ιωνικές Ημέρες Μνήμης και Παράδοσης». Μια εκδήλωση που τιμά τους κοινούς δεσμούς μας, την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και την ανθεκτικότητα του ελληνισμού.
Η αγάπη και η αλληλοκατανόηση που αναπτύχθηκαν μεταξύ μας, κύριε Δήμαρχε, είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση, ένα φως στην πορεία μας για την περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων των λαών μας. Εκ μέρους του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκονοίκου και όλων των Λευκονοικιατών, θα ήθελα να εκφράσω τις θερμότερες ευχαριστίες μου σε εσάς προσωπικά κ. Δήμαρχε και στο Δημοτικό Συμβούλιο της Νέας Ιωνίας για την πρόσκληση και την εξαιρετική φιλοξενία. Ευχαριστίες στους συνεργάτες του Δήμου Νέας Ιωνίας για την άψογη δουλειά και οργάνωση των Ιωνικών Ημερών Μνήμης και Παράδοσης. Ιδιαίτερες ευχαριστίες εκφράζω στην Ένωση Κυπρίων Ελλάδας και στο χορευτικό. Ευχαριστώ τους Δημοτικούς μου Συμβούλους Νίκη Χριστοφή και Φωκά Ριρή για την αφοσίωση τους και την συνεργασία τους εδώ στην Νέα Ιωνία με παραμονή για μια και πλέον εβδομάδα. Είναι τιμή μας να βρισκόμαστε κοντά σας. Σας ευχαριστούμε για την αγάπη και τη μεγάλη αγκαλιά. Και η αγκαλιά του Δημάρχου κάθε φορά που επισκέπτομαι τη Νέα Ιωνία, πιστέψτε με, είναι κυριολεκτικά πολύ μεγάλη και θερμή.
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να σας ταξιδέψω πίσω στον χρόνο, να σας αφηγηθώ την ιστορία του Λευκονοίκου, πριν και μετά το 1974. Πριν από το «μαύρο Καλοκαίρι του 1974», το Λευκόνοικο ήταν μια ακμάζουσα κωμόπολη της Μεσαορίας, γεμάτη ζωή, πολιτισμό και παράδοση. Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Κύπρου, γνωστό για την πλούσια αγροτική παραγωγή του, ειδικά στα σιτηρά, και την έντονη πολιτιστική του δραστηριότητα.
Ο πολιτισμός στο Λευκόνοικο άνθιζε μέσα από τις εκκλησίες, τα σχολεία και τις πολιτιστικές οργανώσεις. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην πλούσια λαογραφία του. Τα ήθη και έθιμα, τα τραγούδια, οι παραδοσιακοί χοροί, οι ιστορίες και οι δοξασίες αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των κατοίκων. Το Λευκόνοικο φημιζόταν για τους ανθρώπους του, που κρατούσαν ζωντανή την παράδοση και την ψυχή του τόπου.
Το Γυμνάσιο Λευκονοίκου αποτελούσε φάρο μόρφωσης όχι μόνο για τους Λευκονοικιάτες, αλλά και για τα γύρω χωριά, συμβάλλοντας καθοριστικά στην πνευματική ανάπτυξη της περιοχής. Από τα ιερά χώματα του Λευκονοίκου βγήκαν εξέχουσες προσωπικότητες που διέπρεψαν σε πολλούς τομείς.
Μεταξύ αυτών ήταν:
• Ο εθνικός μας ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης, ο οποίος είναι εφάμιλλος με τον Κωσταντίνο Καβάφη και τον Κωστή Παλαμά.
• Ο άρχων πρωτοψάλτης της εκκλησίας της Κύπρου, Θεόδουλος Καλλίνικος, πτυχιούχος του Εθνικού Ωδείου Αθηνών, εμπνευστής και δημιουργός το 1937 της «Σχολής Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής» της εκκλησίας της Κύπρου.
• Οι σκαπανείς της πρώτης Συνεργατικής Τράπεζας στην Κύπρο, οι Λευκονοικιάτες Μάρκος Χαραλάμπους, Ιωάννης Οικονομίδης, Μιχάλης Παπαπέτρου και άλλοι.
Σε κάθε σελίδα της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας, το Λευκόνοικο έχει αφήσει το δικό του αποτύπωμα, προσφέροντας γενναία παλικάρια στους αγώνες του τόπου και του έθνους. Αυτοί οι άνθρωποί που τίμησαν τον τόπο τους, με το τίμημα της θυσίας να αναγράφεται με χρυσά γράμματα στη στήλη έξω από το Δημαρχείο του Λευκονοίκου.
Πριν από την τραγωδία, η ζωή κυλούσε με τους γαλήνιους ρυθμούς της κυπριακής υπαίθρου, γεμάτη από το γέλιο των παιδιών, τον ευλογημένο μόχθο των γεωργών και τις ζεστές χαρές των οικογενειακών συνάξεων. Ωστόσο, αυτό το νήμα της ειρήνης κόπηκε βίαια από το «Μαύρο Καλοκαίρι» του 1974, όταν ο τόπος πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος, φέρνοντας ανείπωτο πόνο και αφήνοντας μια ανεπούλωτη πληγή που μαρτυρά την ηρωική του προσφορά.
Η τουρκική εισβολή έφερε βία, θάνατο και καταστροφή. Ο τόπος μας σιώπησε, η ζωή πάγωσε. Το Λευκόνοικο, όπως και τόσες άλλες πόλεις και χωριά μας, καταλήφθηκε από τα τουρκικά στρατεύματα την 14η Αυγούστου 1974. Οι κάτοικοί μας, όπως και χιλιάδες άλλοι Κύπριοι, βρέθηκαν ξαφνικά πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα. Περίπου 200.000 ήταν οι πρόσφυγες και 1.619 οι αγνοούμενοι. Η ζωή στα αντίσκηνα και αργότερα στους προσφυγικούς καταυλισμούς ήταν μια σκληρή δοκιμασία.
Γεννηθείς το 1976 μέσα σε ένα αντίσκηνο, βίωσα από βρέφος τα επακόλουθα της προσφυγιάς, τότε που στερηθήκαμε τα αυτονόητα: ένα πιάτο φαγητού, ένα ζεστό μπάνιο, λίγη ζεστασιά, λίγο χαμόγελο και ανέμελο παιχνίδι. Όμως, είχα τη φροντίδα της μητέρας μου, η οποία, όπως μου διηγήθηκε, στον ενάμιση χρόνο παραμονής μου στο αντίσκηνο, πως ποτέ δεν αρρώστησα. Μου έρχονται μνήμες μέσα από τις διηγήσεις και το φωτογραφικό υλικό, των πρώτων μου γενεθλίων μέσα στο αντίσκηνο και της τούρτας με το ένα κεράκι. Αλλά με συγκινεί η φωτογραφία της μητέρας μου, που βγήκε νύφη μέσα από το αντίσκηνο το 1975, αφού ο γάμος ήταν προγραμματισμένος για τον Σεπτέμβριο του 1974, αλλά οι γονείς μου δεν πρόλαβαν να τον πραγματοποιήσουν.
Παρά τον πόνο και τις δυσκολίες που βιώσαμε, ως προοδευτικός και εργατικός λαός δεν το βάλαμε κάτω. Σταθήκαμε στα πόδια μας, ξαναγεννηθήκαμε μέσα από τα συντρίμμια μας και ορθοποδήσαμε. Ξαναδημιουργηθήκαμε, φτιάξαμε τη ζωή μας από την αρχή με αξιοπρέπεια και περηφάνια. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μόνο που φέραμε στην προσφυγιά ήταν οι μνήμες και οι γνώσεις μας. Η απώλεια, ο φόβος, η αβεβαιότητα για το αύριο, η οδύνη του ξεριζωμού, όλα αυτά σημάδεψαν ανεξίτηλα τις ψυχές μας.
Δεν ξεχνάμε τους ήρωες που έπεσαν αγωνιζόμενοι για την ελευθερία μας, ούτε τους αγνοουμένους μας, για τους οποίους η μάχη για την ανεύρεσή τους συνεχίζεται αδιάκοπα. Κάθε οικογένεια στο Λευκόνοικο έχει τη δική της ιστορία πόνου, τη δική της απώλεια. Από το 1974 και μετά, ο Δήμος Λευκονοίκου λειτουργεί ως κατεχόμενος Δήμος.
Ο ρόλος μας είναι κρίσιμος και πολυδιάστατος. Συνεχίζουμε το έργο μας με όλες μας τις δυνάμεις, διατηρώντας ζωντανή την ιστορία, τον πολιτισμό και την κληρονομιά του τόπου μας, μακριά από αυτόν.
Ως κατεχόμενοι δήμοι, επιτελούμε εθνικό έργο. Προσπαθούμε να κρατήσουμε ενωμένο τον Δήμο μας, να προσφέρουμε στήριξη στους δημότες μας που βρίσκονται διασκορπισμένοι σε όλα τα μήκη και πλάτη της Κύπρου, αλλά και στο εξωτερικό. Προσπαθούμε να διατηρήσουμε ζωντανή την ελπίδα της επιστροφής. Ο αγώνας μας για δικαίωση και επιστροφή στις πατρογονικές εστίες είναι αδιάκοπος. Δεν θα συμβιβαστούμε ποτέ με την κατοχή και τον σφετερισμό των περιουσιών μας από τους Τούρκους. Το έδαφος που πατάμε, οι περιουσίες που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας, είναι δικά μας και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας τα στερήσει.
Ως Δήμαρχος Λευκονοίκου, μαζί με το δημοτικό μου συμβούλιο, έχουμε προβεί σε ενέργειες για την ανάδειξη του προβλήματος του σφετερισμού των περιουσιών μας από παράνομους «επενδυτές» στα κατεχόμενα εδάφη. Ως Δήμος Λευκονοίκου, έχουμε προβεί σε καταγγελία στην αρμόδια υπηρεσία της αστυνομίας της Κύπρου, καταθέτοντας ογκώδες υλικό με τα στοιχεία των Τούρκων σφετεριστών και των νόμιμων Ε/Κ ιδιοκτητών, των οποίων η γη καταπατείται. Έχουν εκδοθεί διεθνή εντάλματα σύλληψης εναντίον των Τούρκων σφετεριστών, αποτέλεσμα των ενεργειών μας, γεγονός σημαντικό για τη συνέχιση του δίκαιου αγώνα μας. Ένα γεγονός που ανακίνησε τα λιμνάζοντα νερά της λήθης και της ευημερίας. Και αν ο Δήμαρχος Λευκονοίκου είναι υπό σύλληψη από το κατοχικό καθεστώς, αυτό για μένα είναι τίτλος τιμής. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να συνειδητοποιήσει την έκταση αυτού του εγκλήματος και να ασκήσει πίεση στην Τουρκία για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου.
Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω, εκ νέου, τις ειλικρινείς μου ευχαριστίες στον Δήμο Νέας Ιωνίας. Η συμπαράστασή σας στον δίκαιο αγώνα μας είναι ανεκτίμητη. Τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως οι «Ιωνικές Ημέρες Μνήμης και Παράδοσης», για μας είναι καθοριστικές για τη διάχυση του κυπριακού ζητήματος και τη διαφώτιση της κοινής γνώμης. Η αγάπη που μας δείχνετε, φίλε και αδελφέ Δήμαρχε Παναγιώτη Μανούρη, η αλληλεγγύη και η κατανόηση, μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε. Σας ευχαριστούμε που είστε δίπλα μας. Η Ελλάδα είναι το στήριγμά μας. Για εμάς τους Λευκονοικιάτες, επιπλέον, και ο αδελφός Δήμος της Νέας Ιωνίας.
Και όπως σας παρακάλεσα, φίλε Δήμαρχε, στην πρόσφατη επίσκεψή μου στο γραφείο σας, σας παρακαλώ να συνεχίσετε να διατηρείτε ζωντανό το Κυπριακό ζήτημα. Μιλήστε σε κάθε σας επίσημη επαφή, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, για την εισβολή, την κατοχή και τον αγώνα του προσφυγοποιημένου αδελφού σας Δήμου Λευκονοίκου.
Παράλληλα, σας προσκαλώ να γίνετε ο αρωγός στην ευαισθητοποίηση της μαθητικής κοινότητας στα σχολεία της Νέας Ιωνίας. Με την πολύτιμη συμβολή του Δήμου σας και τη συμμετοχή των μαθητών σε εγκεκριμένες εκπαιδευτικές δράσεις των Υπουργείων Παιδείας Ελλάδας και Κύπρου, μπορούμε να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη και την ιστορία του τόπου μας στις νεότερες γενιές. Θα ήταν τιμή μας να εγκαινιάζαμε στο μέλλον, εδώ στην Νέα Ιωνία, μια πλατεία ή ένα μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη των Ηρώων και αγνοουμένων του Λευκονοίκου.
Η συμπαράστασή σας στον αγώνα μας για δικαίωση και επιστροφή είναι το πιο ισχυρό μήνυμα αλληλεγγύης. Η κοινή μας ιστορία και η αδελφοσύνη που έχουμε σφυρηλατήσει σε αυτή τη γη, μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε.
Το Λευκόνοικο, η Ιωνία και η προσφυγιά δεν πρέπει να λησμονηθούν. Η μνήμη και η ελπίδα ζουν μέσα από τέτοιες ενέργειες. Ενωμένοι, η μνήμη της προσφυγιάς θα παραμείνει ζωντανή, οδηγώντας μας στην ελπίδα της τελικής δικαίωσης.
Σας ευχαριστώ.
