Aftodioikisi.com
13 Αυγουστου, 2019
Η Ζήνα Λυσάνδρου Παναγίδη είναι καλά γνωστή για τη δράση που αναπτύσσει εδώ και χρόνια σε διάφορα επίπεδα της δημόσιας ζωής του τόπου και τελευταία από τη θέση της ως δήμαρχος του κατεχόμενου Λευκονοίκου.
Με αφορμή την τραγική επέτειο της τουρκικής εισβολής και μερικές ημέρες πριν την εγκατάλειψη του Λευκονοίκου από τους κατοίκους του, στις 14 Αυγούστου 1974, είχαμε με τη δήμαρχο Λευκονοίκου μια ενδιαφέρουσα συνομιλία. Η δήμαρχος Λευκονοίκου σε συνέντευξη στην Aftodioikisi μιλά με πάθος για τον κάμπο της Μεσαρκάς, μοιράζεται μαζί μας ακριβά ενθυμήματα από την ζωή της στο πατρικό της και καταθέτει την ανησυχία της για το αύριο, τονίζοντας την ανάγκη διατήρησης της μνήμης των κατεχόμενων χωριών μας, πρώτιστα ανάμεσα στους νέους.
Της Αντωνίας Λαμπράκη
Τι σημαίνει για σας να είστε δήμαρχος του κατεχόμενου Λευκονοίκου;
Μεγάλη τιμή, χρέος και καθήκον προς την πατρίδα, προς τη γενέθλια γη μου. Ίσως ακουστεί κάπως, αλλά είναι η αλήθεια, έχω πάθος, λατρεία για τον τόπο που με γέννησε και με ανάστησε. Νιώθω πολύ περήφανη που υπηρετώ τον κόσμο της αρχόντισσας της Μεσαορίας, έναν κόσμο με στέρεο ηθικό κώδικα και αξίες.
Επιπλέον, νιώθω αυξημένη υποχρέωση να κρατήσω άσβεστη τη μνήμη των κατεχόμενών μας εδαφών και να συντηρήσω την ελπίδα της επιστροφής που θα γίνει, όταν το θελήσει ο Θεός, όπως μας τονίζει εμφαντικά ο Γέροντάς μας, Εφραίμ ο Βατοπαιδινός, που ήταν συμμαθητής μου, απόφοιτος του κλασικού τμήματος του Γυμνασίου Λευκονοίκου.
Έχω όραμα για τον Δήμο Λευκονοίκου. Αγαπώ πάρα πολύ τον κόσμο μας και εισπράττω πολλαπλάσια αγάπη, γι’ αυτό θέλω να προσφέρω όσο πιο πολλά μπορώ στους συνδημότες και συνδημότισσές μου και ευρύτερα στον προσφυγικό κόσμο.
Οι άνθρωποί μας φεύγουν και συνάμα φεύγει ένα κομμάτι από το παρελθόν μας και αυτή είναι η μεγάλη ανησυχία μου. Γι’ αυτό επείγει να καταγράψουμε και να συντηρήσουμε μνήμες, παραδόσεις, πολιτιστικά στοιχεία. Οι καιροί ου μενετοί. Θα μας κρίνει η Ιστορία που είναι αδέκαστη! Το οφείλουμε, κυρίως, στις νεότερες γενιές, που δεν βίωσαν την ανοικτοσύνη του μεσαρίτικου κάμπου.
Ξέρετε, είναι δύσκολο το έργο των δημάρχων των κατεχόμενων Δήμων, οι δημότες μας είναι διασκορπισμένοι σε όλη την Κύπρο και σε όλο τον κόσμο. Προσπαθώ να έχω επικοινωνία με όλους, αν είναι δυνατόν, να είμαι δίπλα τους στις χαρές και τις λύπες τους, αλλά και να τους κάνω περήφανους για την κωμόπολή μας. Σε όλη τη ζωή μου ήμουν ενεργός πολίτης και πάντα δίπλα στον κόσμο μας, έτσι και συνεχίζω.
Με ποια συναισθήματα πηγαίνετε στο πατρικό σας;
Με θλίψη, πικρία και οδύνη. Καλύτερα θα το έλεγα χαρμολύπη. Πώς αλλιώς; Όμως, συνεχίζω και πηγαίνω. Εκεί είναι οι ρίζες μου, εκεί μεγάλωσα και ονειρεύτηκα, εκεί είναι οι θύμησές μου, όλα ακριβά κειμήλια για μένα. Εκεί ανήκω. Εκεί άφησα την ψυχή μου. Εδώ, στις ελεύθερες περιοχές, νιώθω ξένη, ίσως να ακούγεται υπερβολικό, αλλά πραγματικά δεν νιώθω να ριζώνω. Εκεί είναι το σπίτι μου. Αυτό που κτίσαμε εδώ, δεν το νιώθω, όπως νιώθω το πατρικό μου, που το λατρεύω, γιατί είναι συνυφασμένο με τα πιο όμορφα και ευτυχισμένα χρόνια της ζωής μου.
Όταν πηγαίνω στο πατρικό μου, θαυμάζω τα μαρμαράκια της βεράντας και τα μαρμαράκια τα πολύχρωμα με τα περίτεχνα σχέδια του ηλιακού, όπως αυτά που βλέπουμε σε κάποια ανακαινισμένα νεοκλασικά σπίτια στη Λευκωσία. Θαυμάζω τις πόρτες του, τα ψηλά ταβάνια του, την εξωτερική σκάλα του, το ανώι του, την αρχοντιά του. Όταν, κάποια μέρα πήγαμε και δεν είδα το ανώι με τα μπαλκόνια του, γιατί το ρίξανε, χάθηκε ένα κομμάτι από τη ζωή μου. Πόνεσα, πληγώθηκα.
Κάθομαι στην αυλή μου και φέρνω μπρος στα μάτια της ψυχής μου εικόνες της περασμένης μας ζωής με τους γονείς μου και τον αδελφό μου. Θλίβομαι. Πονώ. Νοσταλγώ αφάνταστα και βασανιστικά εκείνη την περίοδο της ζωής μου. Κάθε σπιθαμή του σπιτιού μας έχει πολλά να μου θυμίσει. Ένας καταιονισμός από εικόνες, κουβέντες και μυρωδιές. Κυρίως, ευτυχία και χαρά. Πλησμονή.
Σήμερα, το πατρικό μας σπίτι στεγάζει μια «κρατική» υπηρεσία για τα σιτηρά. Είχαμε δίπλα ακόμα ένα σπίτι που το νοικιάζαμε στις αρχές σε Ελλαδίτες καθηγητές που ήταν διορισμένοι στο Γυμνάσιο Λευκονοίκου. Οι σημερινοί ένοικοι πιστεύω ότι ενδόμυχα το ξέρουν ότι δεν το έκτισαν αυτοί, δεν κοπίασαν, δεν ξοδεύτηκαν… το βρήκαν έτοιμο και νέμονται την περιουσία κάποιου άλλου…
Σκέφτομαι πώς θα ήταν η ζωή μας, αν δεν μας τη χαλούσαν. Μας πήραν τα νιάτα μας. Περάσαμε τα πιο όμορφα χρόνια της ζωής μας μέσα στη δυστυχία και τον ευτελισμό του πρόσφυγα.
Γνωρίζω καλά πώς τοποθετούνται διάφοροι για το ζήτημα των επισκέψεων στην κατεχόμενη γη μας. Είναι σεβαστές οι απόψεις όλων, απλώς ο καθένας κάνει ό,τι του υπαγορεύει η καρδιά του.
Θα σας πω πώς νιώθω εγώ όταν πηγαίνω στο Λευκόνοικό μου και συναναστρέφομαι με τον κόσμο. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι όλοι είμαστε πρόσφυγες, Ε/κ και Τ/κ, κι αυτοί θέλουν το σπίτι τους, έστω κι αν τους έδωσαν καλύτερα σπίτια. Όλοι είμαστε τραγικές μορφές μιας τραγωδίας, της ίδιας θεομηνίας που έπληξε το νησί μας – που ακόμη και σήμερα θάβουμε τους αγνοούμενούς μας. Εμείς θάψαμε στις 3 Ιουλίου τον ήρωά μας, Κλείτο Κλείτου.
Ποιες οι προτεραιότητες ενός δημάρχου κατεχόμενου Δήμου;
Οι δήμαρχοι των κατεχόμενων Δήμων δεν καλούνται να φτιάξουν δρόμους, πάρκα και πράσινα σημεία. Καλούνται να επιτελέσουν ένα μέγιστο, εθνικό, θα έλεγα, έργο. Να κρατήσουν την επαφή και τους συνεκτικούς δεσμούς με τους ανθρώπους και με τη γη μας. Η λήθη είναι επικίνδυνη. Γι’ αυτό ακολουθούν το ρυάκι της Μνημοσύνης.
Στόχος να μεταλαμπαδεύσουν στους νέους ανθρώπους την αγάπη για τη γη των γονιών και παππούδων τους. Πώς όμως, οι νέοι μας θα αγαπήσουν έναν τόπο που δεν τον γνωρίζουν; Αν δεν έχουν νιώσει τις μυρωδιές της Μεσαρκάς, του κάμπου μας, και το αεράκι του Πενταδακτύλου μας, αν δεν μάθουν την Ιστορία και τον πολιτισμό μας, αν δεν μάθουν για εξέχουσες προσωπικότητες, άνδρες και γυναίκες θαυμαστές, και να νιώσουν περηφάνεια, πώς θα ενδιαφερθούν για την επανένωση του νησιού μας;
Ως Δήμος Λευκονοίκου, μαζί με τα υπόλοιπα οργανωμένα σύνολα του Δήμου μας, οργανώνουμε προσκυνήματα στην κατεχόμενη γη μας. Πηγαίνουμε στο Γυμνάσιό μας, του χρόνου συμπληρώνονται 80 χρόνια από την ίδρυσή του το 1940, ατενίζουμε τους ιωνικού ρυθμού κίονες και το αέτωμα της πρόσοψής του, θαυμάζουμε την επιβλητική αίθουσα τελετών του Γυμνασίου Λευκονοίκου (1968), που όμοιά της δεν υπάρχει σήμερα. Πηγαίνουμε στις εκκλησίας και τα ξωκλήσια μας, στο συλημένο κοιμητήριό μας, που ευτυχώς η Δικοινοτική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά έχει επιλέξει για επιδιόρθωση. Περνάμε από το Δημαρχείο, την πρώτη Συνεργατική της Κύπρου, τις οκτώ μεγάλες αποθήκες σιτηρών, το Δικαστήριο και το Νοσοκομείο.
Δεν θα πω ότι είναι ικανοποιητική η ανταπόκριση των νέων, αλλά το παλεύουμε.
Διοργανώνουμε επίσης, διάφορες εκδηλώσεις στις ελεύθερες περιοχές για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι. Κυρίως, όμως, και αυτός είναι και ο ρόλος μας, προσπαθούμε με διαφωτιστικές εκστρατείες στο εξωτερικό, να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο για την κατοχή του νησιού μας.
Τι άλλο έχετε κάνει στη θητεία σας;
Φτιάξαμε ένα ντοκιμαντέρ για το Λευκόνοικο, με τίτλο: «Λευκόνοικο της Μεσαρκάς καμάριν», συγκεντρώσαμε κειμήλια από την κωμόπολή μας, φωτογραφίες και αντικείμενα, διοργανώσαμε ένα φιλολογικό συνέδριο για τον Λευκονοικιάτη Μητροπολίτη Κιτίου, Κυπριανό Οικονομίδη, τιμήσαμε τον Βασίλη Μιχαηλίδη, όπως επίσης τιμήσαμε τους διευθυντές και καθηγητές του Γυμνασίου Λευκονοίκου μαζί και τον Γέροντα Εφραίμ.
Επίσης, είναι με χαρά που το λέω, μας παραδόθηκε, από τη Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά, η αναστηλωμένη εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, το 2017, την οποία λειτουργήσαμε το 2018, και, όπως και το 2015 που λειτουργήσαμε την εκκλησία του Σωτήρος μας, για πρώτη φορά μετά το 1974, ήταν μια συγκλονιστική, ανεπανάληπτη εμπειρία.
Τώρα στόχος μας είναι η αναστήλωση του ξωκλησιού του Σταυρού, που βρίσκεται στο κέντρο του Λευκονοίκου. Αρωγοί στην προσπάθειά μας αυτή είναι η Ένωση Λευκονοικιατών Αγγλίας και το Προσφυγικό Σωματείο «Το Λευκόνοικο», που μας στηρίζουν οικονομικά και τους ευχαριστούμε. Επόμενος στόχος, η εκκλησία του Σωτήρος μας.
