Φίλες και φίλοι,
Ο αρχάγγελος Μιχαήλ στο Λευκόνοικο, διασώθηκε από κατάρρευση και παραδίδεται ως ένα από τα πιο λαμπρά μας θρησκευτικά μνημεία στο μέλλον. Έργο αρμονικής συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων αποτελεί θεμέλιο αλληλοκατανόησης και αλληλοσεβασμού. Οι Λευκονοιτζιάτες πλημύρισαν το χώρο με πολλές αναμνήσεις, συγκίνηση, πονο αλλά και χαρά. Ο Αρχάγγελος ως κοινή πολιτιστική κληρονομά για Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους δίνει το μήνυμα της ελπίδας και της προοπτικής.
Η ειρήνη σώζει ζωές και προστατεύει μνημεία.
Φίλες και φίλοι, οσοι έχετε τη διάθεση μπορείτε να διαβάσετε και την ομιλία μου στην παράδοση της εκκλησίας.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Σήμερα είναι για όλους μας μια εξαιρετική μέρα. Ένα μνημείο, η εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ, που συγκεντρώνει την ιστορία αιώνων, πολλών ανθρώπων και πολιτισμών, διασώζεται από την καταστροφή. Παραδίδουμε στους ανθρώπους του νησιού, όχι απλά μια εκκλησία που συντηρήσαμε, αλλά και ό,τι πρωτόφαντο και θαυμαστό αναδύθηκε μέσα από τους τοίχους και τα θεμέλια του ναού. Δείγμα κι αυτό μιας βαθιά ριζωμένης ιστορίας, που αν έχει μια χρησιμότητα, είναι να μας δείξει ότι αποτελεί γερό θεμέλιο για το μέλλον των ανθρώπων και του τόπου μας. Η συντήρηση του ναού είναι έργο σύμπραξης, συνεργασίας και κατανόησης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Συνεργασίας που επεκτάθηκε πέραν της Τεχνικής Επιτροπής κι αγκάλιασε όλους τους ανθρώπους. Συγκίνησε τους Λευκονοιτζιάτες και αγαπήθηκε από τους Τουρκοκύπριους. Χρωστούμε ευγνωμοσύνη προς την ΕΕ, την Michela Foresti και τον Agustin Moya Colorado, που στήριξαν την προσπάθειά μας και χρηματοδότησαν το έργο. Ευχαριστούμε το UNDP-PFF, τη διευθύντριά του, Tiziana Zennaro και το συνεργάτη της, Ali Caglar που εργάστηκαν άοκνα για την υλοποίηση των σχεδίων και των αποφάσεών μας. Ο αρχιτέκτονας, Διομήδης Μυριανθέας, ο εργολάβος Γιακούπ , ο συντηρητής Παπακυριάκος εργάστηκαν με σεβασμό και με την αίσθηση ότι φρόντιζαν όχι απλά μια εκκλησιά, αλλά την Κύπρο και τον πολιτισμό της .
Αυτήν την ιστορική μέρα ανακαλώ στη μνήμη μου εκείνη την πρώτη φορά που αντικρύσαμε τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, ένα μεγαλόπρεπο κτίσμα καλαίσθητο κι επιβλητικό, όμως έρημο κι εγκαταλειμμένο. Στη στέγη του φύτρωσαν συκιές, φάνηκαν ρωγμές στους τοίχους, γέμισε με περιστέρια η εκκλησία και ο Αρχάγγελος από το νότιο της τοίχο να παρακολουθεί με πολλή θλίψη τη φθορά, μελαγχολικός και μοναξιασμένος.
Αυθόρμητη ήταν οι αντίδραση όλων των μελών, ΤΚ και ΕΚ: Αυτή η εκκλησία, είπαμε, πρέπει να σωθεί. Είναι μνημείο πολιτισμού, είναι μνημείο της ιστορίας. Είναι μνημείο της Κύπρου και όλων των ανθρώπων της. Όταν παίρναμε αυτήν την απόφαση δεν ξέραμε τα μυστικά που έκρυβε. Τους θησαυρούς της τέχνης και τον πλούτο της μνήμης που θα μας αποκάλυπτε.
Πριν προχωρήσουμε, σας πλησιάσαμε Τουρκοκύπριοι αδελφοί, σας μιλήσαμε για την εκκλησία και μας είπατε ότι πάντα τη βλέπατε με συμπάθεια. Μας αναφέρατε, μάλιστα, για κάποιο που την φρόντιζε και κατά καιρούς κτυπούσε και την καμπάνα της.
Τώρα την έχετε, όχι απλά συντηρημένη, αλλά και εμπλουτισμένη με όσα στο μεταξύ βρέθηκαν και που φωτίζουν όχι μόνο την ιστορία της αλλά και την ιστορία του χωριού. Είμαστε βέβαιοι ότι θα την φροντίζετε και θα καλοδέχεστε τους προσκυνητές της. Εμείς, από την πλευρά μας, διαβλέπουμε με ικανοποίηση να προβάλλει γύρω από τα μνημεία μια νέα συναδέλφωση, με αλληλοκατανόηση και αλληλοσεβασμό.
Το Λευκόνοικο είναι ένα κεφαλοχώρι, με μεγάλη συμβολή στην ιστορία και τον πολιτισμό. Εδώ βρίσκονταν αρχαίοι οικισμοί και μεταγενέστεροι βυζαντινοί. Τη μεγάλη του όμως δόξα τη γνώρισε ως βασιλικό φέουδο τον καιρό των Φράγκων, με όλες τις περιπέτειες του βασιλείου και της περιοχής.
Στη σύγχρονη εποχή, εδώ γεννήθηκε ο Βασίλης Μιχαηλίδης, ένας μεγάλος ποιητής της Κύπρου. Εδώ πρωτοπαρουσιάστηκε το συνεργατικό κίνημα που γλύτωσε τους αγρότες, ΕΚ και ΤΚ, από τους τοκογλύφους. Συνιδρυτές ο Ιωάννης Οικονομίδης και ο Μάρκος Χαραλάμπους. Μέτοχος από τους πρώτους και μέλος της επιτροπής, ο Μεχμέτ Σουλεϊμάν. Στην κηδεία του Χαραλάμπους υπήρχε και παπάς και χότζας.
Και να μην ξεχνούμε τα περίφημα λευκονοιτσιάτικα καγκελωτά υφάσματα, τις λευκονοιτσιάτισσες υφάντρες, που τα έκαναν διάσημα σε όλη την Κύπρο.
Αυτήν την ιστορία αυτόν τον πολιτισμό, με ό,τι άφησε σε μνημεία και παράδοση καλείστε να υποστηρίξετε, να διαφυλάξετε και ν’ αναπτύξετε.
Σήμερα συναντιέστε EK και TK γύρω από αυτήν την εκκλησιά. Θα πείτε για τα σπίτια και για τους τόπους σας. Εσείς εδώ να φυλάγετε μια εκκλησιά και εκείνοι αλλού να προσέχουν ένα τζαμί και πάντα με την ελπίδα ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες.
Χρειάστηκε να υποστούμε τραγωδίες, για να στοχαστούμε τις σχέσεις μας, για να λογαριάσουμε διαφορετικά τον τόπο μας, να καταλάβουμε πόσο τον αγαπούμε και πόσο τον στερούμαστε. Δια μέσου των μνημείων ξαναανακαλύπτουμε τους εαυτούς μας και την Κύπρο. Δε συναντηθήκαμε στις χαρές, συναντηθήκαμε στον πόνο. Στιγμές, όμως, σαν και αυτή μας δίνουν τη δυνατότητα και την ευκαιρία να στοχαστούμε το νόημα της αυριανής Κύπρου, που βρίσκεται στον αλληλοσεβασμό και στην πολυπολιτισμικότητα. Ένα όραμα για μια νέα ευκαιρία στην ιστορία. Να κατανοήσουμε ότι κανένας μας δεν μπορεί να ζήσει μόνος στο νησί μας . Έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλο. Και μόνο όταν είμαστε όλοι μαζί νιώθουμε πληρότητα. Να συνεχίσουμε, δηλαδή, αυτό που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας και που αναπολούμε με νοσταλγία.
Έχουμε πια κατανοήσει ότι ο δρόμος της ειρήνης και της συμφιλίωσης είναι μακρύς και δύσκολος, όμως είναι ο μόνος που σώζει ζωές και προστατεύει τα μνημεία. Ο μόνος που σώζει τον Αρχάγγελο Μιχαήλ στο Λευκόνοικο και δίνει στο μνημείο και στους ανθρώπους μέλλον και προοπτική.
