Πριν πανηγυρίσεις για την Καμάλα, καλό θα ήταν να μάθεις τις ηρωίδες που άλλαξαν τον χαρτί της μικρής μας Κύπρου.
“Τι πρέπει να κάνει κάθε γυναίκα?
..Να αναμιχθεί, να ζυμωθεί με τον πόνο, το βάσανο, το δάκρυ του κόσμου”
Η Ελέγκω Παρτζίλη γεννιέται τον Ιούλη του 1918 σε μια οικογένεια με βαθειά αναπτυγμένη την ανάγκη της κοινωνικής αλληλεγγύης ως μορφή πάλης. Ο πατέρας της Μάρκος Χαραλάμπους υπήρξε πρωτοστάτης στην ίδρυση του Συνεργατικόυ κινήματος ως βραχίονα και ποκούμπι των φτωχών και των απόκληρων του κόσμου απέναντι στην νόμιμη και παράνομη τοκογλυφία.
Η Ελέγκω αντιλήφθηκε απο μικρή ηλικία τον μονόδρομο της σύγκρουσης για να αλλάξουν τα κατεστημένα. Μαθήτρια ακόμα καταγράφει τις πρώτες δράσεις και νίκες για το κοινωνικό σύνολο.
Όταν το τότε Διδασκαλείο Φανερωμένης αρνήθηκε να επιτρέψει σε μια φτωχή συμμαθήτρια της να παρακαθήσει στις τελικές εξετάσεις, η Ελέγκω αντέδρασε και πρωτοστάτησε στην οργάνωση της πρώτης (καταγεγραμμένης τουλάχιστον) επιτυχημένης μαθητικής απεργίας.
Η Ελέγκω Παρτζίλη ανήκει σε εκείνη την γενιά των γυναικών που πρώτομίλησαν για τα δικαιώματα της εργαζόμενης γυναίκας και που δημιούργησαν το 1939 την Ένωση Εργαζόμενων Γυναικών. Κόντρα στον κοινωνικό στιγματισμό που ήθελε τις γυναίκες που οργανόνταν για να διεκδικήσουν ίσα δικαιώματα να είναι “αργόσχολες” ή ακόμα “χαμηλών ηθών” η Ελέγκω πλαι με άλλες γυναίκες μετέτρεψαν το ψέλισμα σε μια τεράστια κραυγή που απέδωσε και αποδίδει καρπούς μέχρι και σήμερα. Αγώνας δύσκολος καθώς οι κοινωνικές συνθήκες είχαν καθηλώσει ακόμα και τις γυναίκες σε πεποιθήσεις ότι δεν αξίζουν ίσα δικαιώματα ή ακόμα και να πίστευαν δεν τολμούσαν να το πουν.
Με δράσεις στους δρόμους, στις συνοικίες και όπου μπορούσαν η γυναικεία χειραφέτηση στην Κύπρο έπαιρνε σάρκα και οστά.
Περίμεναν όπως περιέγραφε η ίδια, έξω από τις εκκλησίες και τα καταστήματα για να μιλήσουν στις εργάτριες, να τις πείσουν να οργανωθούν και να αγωνιστούν για τα δικαιώματα τους στη ζωή και στην εργασία.
Το 1943 παντρεύεται τον Αντώνη Παρτζίλη με τον οποίον αποκτούν τρία παιδιά, τον Άντη, το Μάρκο και τη Μάρω. Ο γάμος της την φέρνει στην Αμμόχωστο. Η Ελέγκω πρότυπο δασκαλας τιμά πολυεπίπεδα τον τίτλο του λειτουργήματος. Η βαθειά μόρφωση της, η αγάπη της για την διδασκαλία, αλλά και η σχέση που αναπτύσει με τα παιδιά γίνεται σύντομα σχέση ζωής και αντικείμενο θαυμασμόυ απο την τότε κοινωνία της Αμμοχώστου.
Ο Δήμος Αμμοχώστου που τότε πρωτοστατούσε σε δράσεις, πράξεις και δομές κοινωνικής αλληλεγγύης που όμοιες του ζηλεύουμε ακόμα και σήμερα, της αναθέτει την οργάνωση του παιδοκομικού και βρεφοκομικού σταθμού του Δήμου.
Η Ελέγκω ανέρχεται σε εντυπωσιακά επίπεδα αφοσίωσης και πάθους για τα καθήκοντα της. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι σε μια περίοδο όπου οι παιδικοί σταθμοί περιορίζονταν στην φροντίδα των παιδιών η Ελέγκω παρουσίαζε ένα ολοκληρωμένο παιδαγωγικό πρόγραμμα για τα παιδιά. Στα αξιοσημείωτα της παρουσίας αλλά και του εκπαιδευτικού προγράμματος της, είναι ότι ο παιδοκομικός σταθμός στην Αμμόχωστο πραγματοποιούσε τότε, με την συμμετοχή μαθητών και γονέων, εκδηλώσεις για την Μέρα του Παιδιού, την Διεθνή Μέρα της Γυναίκας και την Πρωτομαγιά.
Το 1950 πρωτοστατεί ως ιδρυτικό μέλος της Παγκύπριας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών στην οποία συμμετέχει ενεργά. Η απόφαση της να εμπλακεί στις οργανώσεις της Αριστεράς υπο το πρίσμα των γεγονότων και δεδομένων της εποχής δεν μπορεί παρα να λάβει τον υπέρτατο θαυμασμό.
Το 1955 οι Βρετανοί αποικιοκράτες θέτουν εκτός νόμου το ΑΚΕΛ μαζί με όλες τις οργανώσεις του Λαϊκού Κινήματος, συμπεριλαμβανομένης και της ΠΔΟΓ. Όμως ακόμα και μέσα στην παρανομία η ΠΔΟΓ κινητοποιεί τις γυναίκες σε διαδηλώσεις και πικετοφορίες για απελευθέρωση της Κύπρου, νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, την κατάργηση των καταπιεστικών νόμων και απόλυση των πολιτικών κρατουμένων.
Το 1959, η ΠΔΟΓ δίνει τη θέση της στην ΠΟΓΟ ώστε το προοδευτικό γυναικείο κίνημα να διεκδικήσει τη θέση του στο μέλλον της ανεξάρτητης πια Κύπρου. Ήταν η ΠΟΓΟ που απαίτησε τότε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, το οποίο έγινε πραγματικότητα από τις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1959.
Στο Γυναικείο Κίνημα της ΠΟΓΟ η Ελέγκω έγραψε τη δική της ανεξίτηλη σελίδα αγώνων και προσφοράς.
Το προδοτικό πραξικόπημα και εισβολή βρίσκουν την Ελέγκω και την οικογένεια της στην Ορμήδεια. Γοργά η Ελέγκω Παρτζίλη εξελίσσεται σε ηγετική φυσιογνωμία στον αγώνα για εγκατάσταση των προσφυγών και ανακούφιση των οικογενειών των πεσόντων και αγνοουμένων. Αναλαμβάνει ως λειτουργός κοινωνικής ευημερίας και παράλληλα δραστηριοποιείται ενεργά στην Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων όπου και διετέλεσε Εκτελεστική Γραμματέας της.
Η δράση της Ελέγκως την φέρνει στο πηδάλιο της ΠΟΓΟ από το 1982 μέχρι το 1992, και γινεται το πρόσωπο της ΠΟΓΟ εντός και εκτός Κύπρου. Στην πρώτη γραμμή των κινητοποιησεων των συλλαλητηρίων και των διαδηλώσεων.
Ισως το πιο αξιωσημειωτο και παράξενο για τις μέρες μας είναι το παράδειγμα της. Όταν το 1988, κενώθηκε μία θέση βουλευτή του ΑΚΕΛ Αριστερά Νέες Δυνάμεις στην Αμμόχωστο, η Ελέγκω Παρτζίλη παρότι πρώτη επιλαχούσα, παραχώρησε τη θέση της στον επόμενο σύντροφο, γιατί εκείνη τη περίοδο η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Αριστεράς χρειαζόταν κάποιο στέλεχος από το αγροτικό κίνημα.
Απαράμιλλη συνείδηση το ήθος της με πίστη στη συλλογικότητα και στην αρχή ότι το εμείς προηγείται του εγώ. Αρχές που πλέον απουσιάζουν από όλες τις πτυχές της σύγχρονης κοινωνίας.
Η Ελέγκω έφυγε το 2015 παραμένει όμως η γυναίκα που έδωσε στην Κύπρια γυναίκα φωνή αλλάζοντας και θέτοντας τις δομές για να μπορέσει σήμερα να βρίσκεται εδώ που είναι. Ο δρόμος μακρύς αναμφίβολα αλλά η Ελέγκω και οι γυναίκες που στάθηκαν πλάι της προσταζούν και υπενθυμίζουν το χρέος ότι η Ισότητα είναι αδιαπραγμάτευτη και θα κερδιθεί μόναχα με αγώνες και σύγκρουση.
Η αναφορά γίνεται επ’ αφορμή της πρόσφατης τιμής της Ελέγκως Παρτζίλη από την ΠΟΓΟ με το Βραβείο Γυναικείας Προσφοράς «Κατίνας Νικολάου και Κλειώς Χριστοδουλίδου».
Κείμενο: Μάριος Κουκουμάς
